ENNEKERDIJK 11 7622 ED BORNE – T. 074 2669636 –COMMUNICATIE@MUSEUMBUSSEMAKERHUIS.NL

Spanjaard

De firma Spanjaard

De firma Spanjaard (officieel: N.V. Stoomspinnerijen en Weverijen S.J. Spanjaard) werd geleid door Salomon en twee van zijn zonen. Tot ongeveer 1850 handelden ze ook nog in tweedehands kleding en voedingsmiddelen, maar daarna waren het produceren en handelen in textiel de belangrijkste activiteiten. In 1852 namen de beide zoons het bedrijf van hun vader over. Op dat moment telde het bedrijf ruim 50 weefgetouwen en had het een paar honderd handwevers onder contract. In de eeuw die volgde groeide het bedrijf gestaag, maar onder de leiding van de kleinzoon van de oude Spanjaard groeide de immense fabriek aan het begin van de 20ste eeuw uit tot de grootste werkgever in Borne, met 1800 werknemers, 1500 weefgetouwen en 81.000 spinspillen in bedrijf.

De Tweede Wereldoorlog betekende het begin van het einde van de Spanjaardfabriek. Het bedrijf kwam in handen van een niet-joodse directeur, de meerderheid van de aandelen naar een paar Duitsers die in het najaar van 1944 het bedrijf grotendeels leeggeroofd achterlieten. Na de oorlog was het wegens gebrek aan grondstoffen lastig om de productie van textiel weer op te pakken, maar tegen 1950 draaide de fabriek weer even als vanouds. Er was natuurlijk veel vraag naar (huishoudelijk) textiel, nadat dat jarenlang niet beschikbaar was geweest.

Eind jaren vijftig liep de vraag naar textiel net zo hard terug als de economie en in 1961 werd de Spanjaardfabriek overgenomen door de Koninklijke Textielfabrieken Nijverdal-Ten Cate. Er volgden lastige jaren met grote concurrentie uit bijvoorbeeld een opkomend land als China en te weinig arbeiders en in 1973 werd de Spanjaardfabriek dan definitief gesloten. Het fabriekscomplex van zeven hectare is volledig gesloopt. De grond werd verkocht en de woonwijk Spanjaardshof werd op die plek gebouwd. Maar de invloed van de familie Spanjaard op Borne is nog op veel plekken terug te vinden, bijvoorbeeld in de naamgeving van gebouwen, straten en beelden.

'ik houd het er altoos voor om behandeld te willen wezen, gelijk ik mijne vrienden behandel'

In Museum Bussemakerhuis besteden we ook de nodige aandacht aan Salomon Jacob Spanjaard, de grondlegger van de katoenindustrie in Borne en aan de door hem opgerichte Spanjaardfabriek. Zo zijn er diverse filmpjes te zien over de fabriek en de producten die door gemaakt werden.

Salomon Jacob Spanjaard

Salomon Jacob Spanjaard werd in 1783 als Salomon Jacobs geboren in Bodendorf in Duitsland. Rond de eeuwwisseling verhuisde hij naar Nederland, waar hij zich in Zwolle vestigde als koopman. In 1811 trouwde hij in Borne met Sara David van Gelder, die net als hij van joodse afkomst was. In 1812 nam Salomon Jacob de naam Spanjaard aan. Waarom hij de voor deze naam koos is niet ergens opgetekend. We nemen aan dat dat te maken heeft met zijn Spaanse voorvaderen. In eerste instantie handelde hij vanuit huis in tweedehandskleding, totdat hij in waarschijnlijk 1828 de firma Spanjaar oprichtte. Hij overleed in 1861 in Borne. Salomon Jacob Spanjaard overleed op 22 april 1861, op 77-jarige leeftijd, in Borne.

  • Ja, het lijkt me leuk om een paar uur per week het team van Museum Bussemakerhuis te versterken!
  • DD slash MM slash JJJJ